Jak projektować miasta przyjazne seniorom?

Zapraszam na krótki artykuł podsumowujący rozmowę z Marta Trakul-Masłowska - Prezeską Fundacja Na miejscu, która od lat zajmuje się tworzeniem przestrzeni dostępnych dla wszystkich, w tym osób starszych. Rozmawiamy o tym, jak starzenie się społeczeństwa wpływa na projektowanie miast oraz jakie bariery wciąż utrudniają seniorom korzystanie z przestrzeni publicznych.

Starzenie się społeczeństwa i jego wpływ

Starzenie się społeczeństwa to zjawisko (lub raczej już trend), które już teraz znacząco wpływa na nasze życie, a jego skutki będą coraz bardziej widoczne w nadchodzących latach. Polska jest jednym z krajów, w których ten trend jest szczególnie zauważalny. Przewiduje się, że do 2060 roku co drugi Polak będzie miał ponad 50 lat. Zmiany demograficzne stawiają przed nami nowe wyzwania, szczególnie w kontekście projektowania przestrzeni miejskiej. Według prognoz infuture.institute to właśnie architektura, budownictwo i planowanie miejskie będą najmocniej dotknięte wyzwaniami starzejącego się społeczeństwa. Nasuwa się więc pytanie:

Jak możemy dostosować nasze miasta, aby były bardziej dostępne i przyjazne dla osób starszych?

Zdjęcie ze spaceru badawczego - Bulwary Wiślane - Fundacja Na miejscu - fot. T.Kaczor

Walka z samotnością...

W miastach najważniejszym zadaniem staje się przeciwdziałanie samotności i wykluczeniu społecznemu seniorów. Jak pokazują badania, samotność może negatywnie wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne, podobnie jak palenie paczki papierosów dziennie. Dlatego tak ważne jest, aby projektować przestrzenie miejskie w sposób, który wspiera integrację społeczną i aktywne uczestnictwo osób starszych w życiu społecznym. Tworzenie miejsc, gdzie seniorzy mogą się spotykać, odpoczywać i czuć się bezpiecznie, powinno być priorytetem.

...i miękkimi oraz twardymi barierami

Jednym z kluczowych aspektów dostępności przestrzeni miejskiej są bariery architektoniczne „twarde", ale też i te „miękkie" symboliczne. O ile te pierwsze są często regulowane prawnie i można je stosunkowo łatwo wyeliminować, o tyle bariery symboliczne, takie jak poczucie wykluczenia ekonomicznego czy brak czytelności przestrzeni, wymagają bardziej kompleksowego podejścia. Przykładem mogą być bulwary wiślane w Warszawie, które, choć architektonicznie dostępne, nie przyciągają seniorów z powodu braku odpowiednich usług i informacji.

Zdjęcie ze spaceru badawczego - Bulwary Wiślane - Fundacja Na miejscu - fot. T.Kaczor

Bez toalet ani rusz

Kolejnym istotnym tematem są toalety publiczne, które stanowią kluczowy element dostępności miejskiej. Brak toalet lub ich ograniczona dostępność często uniemożliwiają seniorom swobodne poruszanie się po mieście. Rozwiązaniem mogłoby być otwarcie istniejących zasobów toaletowych, takich jak instytucje publiczne czy lokale gastronomiczne, oraz wprowadzenie systemowych rozwiązań wspierających ich utrzymanie i dostępność. Ważne jest też to aby toalety były czynne przez cały rok. Co z tego, że np. w Kopenhadze, w której na co dzień mieszkam, jest całkiem sporo toalet, skoro wiele z nich jest zamknięta od października do kwietnia. To tak jakbym nagle przez pół roku magicznym sposobem nie wychodził na miasto i nie musiał załatwić swoich potrzeb.

Zdjęcie ze spaceru badawczego - Bulwary Wiślane - Fundacja Na miejscu - fot. T.Kaczor

Co dalej?

Podsumowując, dostosowanie miast do potrzeb starzejącego się społeczeństwa wymaga zrozumienia i uwzględnienia różnorodnych potrzeb seniorów. Kwestia dostępności toalet jest moim zdaniem jednym z największych i najważniejszych wyzwań na najbliższy rok. Postaram się o tym temacie mówić jeszcze więcej. Niezbędne są zarówno inwestycje w infrastrukturę, jak i zmiany w podejściu do projektowania przestrzeni miejskiej. Dzięki temu nasze miasta mogą stać się miejscami, gdzie wszyscy mieszkańcy, niezależnie od wieku, będą mogli cieszyć się pełnią życia społecznego.

Polecenie książkowe odcinka:

📚 Inclusive Urban Design. Streets for life, Elizabeth Burton, Lynne Mitchel

📚 Publicly Accessible Toilets, An inclusive design guide, Gail Kinght, Jo-Anne Bichard, Royla College of Art

📚 Miasto dla kobiet, Leslie Kern

👉 Link do akcji Załatw to na mieście: http://zalatwtonamiescie.pl/